Mutacja SYNGAP1
Zespół Syngap1 to rzadkie zaburzenie genetyczne spowodowane mutacją na genie SYNGAP1. Prowadzi ono do kilku problemów neurologicznych u pacjentów dotkniętych tym zespołem. Syngap1 został po raz pierwszy zdiagnozowany w 2009 roku przez dr Michaud w szpitalu St Justine w Montrealu.
Zespół Syngap1 jest spowodowany mutacją w genie SYNGAP1 (6p.21.32) i jest ona w zdecydowanej większości de Novo. Oznacza to, że nie jest dziedziczona, wystąpiła na bardzo wczesnym etapie ciąży i nie jest związana z czynnikami środowiskowymi. Możemy ją również nazwać mutacją “pechową”.
Gen SYNGAP1 znajduje się na chromosomie 6 i jest odpowiedzialny za tworzenie białka Syngap1. Białko to działa jako regulator w synapsach – tam, gdzie neurony komunikują się ze sobą. Mutacja ta prowadzi do tego, że gen nie produkuje lub produkuje mniej białka Syngap1. Bez odpowiedniej ilości białka Syngap1 obserwujemy wzrost pobudliwości w synapsach, co utrudnia neuronom skuteczną komunikację. Prowadzi to do wielu problemów neurologicznych obserwowanych u pacjentów dotkniętych tym schorzeniem.
Objawy
Syngap1 jest uważany za spektrum zaburzeń, ponieważ wszyscy pacjenci nie są dotknięci dokładnie w ten sam sposób lub z takim samym nasileniem. Nie wiadomo, co wpływa na objawy i ich nasilenie. Poniższa lista jest kombinacją najczęściej spotykanych. Pacjenci z Syngap1 nie zawsze prezentują wszystkie te objawy.
- Niepełnosprawność intelektualna (od lekkiej do ciężkiej)
- Hipotonia (niskie napięcie mięśniowe)
- Globalne opóźnienia w rozwoju
- Padaczka (subtelne drgania powiek, krótkie szarpnięcia, napady wpatrywania się i napady opadania)
- Zaburzenia przetwarzania sensorycznego
- Opóźnienia w zakresie umiejętności motorycznych, całościowe lub częściowe
- Dyspraksja (zaburzenia koordynacji)
- Opóźnienie mowy/Apraksja (od lekkiej do ciężkiej)
- Zaburzenia ze spektrum autyzmu
- Zaburzenia snu i zachowania
- Nieprawidłowości wzrokowe
U ponad 90% osób dotkniętych Syngapem pojawiają się drgawki.
Napady mogą być trudne do wykrycia, ponieważ niektóre z nich są bardzo krótkie, trwające zaledwie ułamek sekundy. Większość napadów Syngap to nietypowe napady nieobecności (przewracanie oczami, wpatrywanie się w punkt) lub atoniczne (upadanie na ziemię lub opadanie głowy).
U niektórych syngapian rozwinęła się cięższa forma epilepsji zwana zespołem Lennoxa Gastauta. Są pacjenci potrzebujący tylko jednego leku przeciwpadaczkowego, podczas gdy inni muszą korzystać z ich kombinacji. W około 50% przypadków występuje padaczka lekooporna. Niektórzy pacjenci mogą być zmuszeni do przejścia na specjalną dietę dla poprawienia wyników (Keto lub Zmodyfikowany Atkins). Obiecująca, chodź jeszcze nie zbadana wydaje się również terapia olejami CBD, CBG i CBC, jak i statynami.
Pacjenci z zaburzeniami związanymi z SYNGAP1 powinni być poddawani regularnym badaniom kontrolnym i przesiewowym.
Obecnie, SYNGAP1 jest uważany za trwałą niepełnosprawność dla większości pacjentów, ponieważ nie ma specyficznego leczenia dla zaburzeń z nim związanych.
GENETYKA
Większość przypadków to mutacje de novo, co oznacza, że są nowe u danej osoby i nie są dziedziczone od rodziców. W przypadku podejrzenia zaburzeń związanych z SYNGAP1 lub VUS (Variant of Uncertain Significance) zaleca się konsultacje genetyczną.
NEUROLOGIA
Napady
Mediana wieku wystąpienia napadów wynosiła 2 lata w ostatnim badaniu (Vlaskamp et. al. 2019, Neurology). Należy skierować do neurologa w przypadku napadów i objawów przypominających napady. Mogą być one subtelne i łatwo je przeoczyć.
Badanie EEG przy SYNGAP1
Zaleca się wykonanie EEG przy rozpoznaniu zaburzeń związanych z SYNGAP1, jeśli nie zostało ono jeszcze wykonane. EEG, powinno rejestrować okresy snu/budzenia i trwać pomiędzy 12 do 24 godzin.
Monitorowanie wideo-EEG przez 12 do 24 h lub dłużej jest konieczne. Najczęstsze typy napadów to napady uogólnione i obejmują one mioklonie powiek z nieobecnością, typowe i atypowe napady nieobecności, napady miokloniczne i napady kropelkowe. Napady są często wywoływane przez jedzenie. Aby przeczytać więcej o rodzajach napadów i ich wyglądzie oraz w celu odnalezienia linku do filmów o typach napadów, odwiedź stronę:
https://www.epilepsydiagnosis.org/seizure/seizure
Wszystkie Rodziny powinny otrzymać lek na wypadek napadu długotrwałego i plan postępowania w przypadku wystąpienia przedłużającego się napadu padaczkowego w domu, jak również otrzymać wskazówki, kiedy należy użyć leku ratunkowego, kiedy wezwać lekarza neurologa, a kiedy pogotowie.
NIEPRAWIDŁOWOŚCI RUCHOWE
Często występują hipotonia, problemy z koordynacją (ataksja) lub inne zaburzenia chodu. Zalecana jest terapia fizyczna i zajęciowa. Niektóre leki (w tym niektóre leki przeciwpadaczkowe) mogą pogarszać koordynację.
ROZWÓJ
Kamienie milowe
Występuje całościowe opóźnienie rozwojowe. Szczególnie widzimy to obserwując brak mowy. Rozwój języka receptywnego jest zazwyczaj mniej opóźniony niż język ekspresyjny. Terapie, które należy rozważyć to terapia mowy (ST), terapia fizyczna (PT), terapia karmienia (FT), terapia zajęciowa (OT), komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC).
PSYCHOLOGICZNE/BEHAWIORALNE
Zaburzenia ze spektrum autyzmu
Skierowanie do opieki specjalistycznej z neurologiem, pediatrą rozwojowo-behawioralnym lub psychologiem powinno nastąpić w wieku około 2 lat, w celu oceny pod kątem zaburzeń ze spektrum autyzmu. Wczesne skierowanie do ABA, nawet bez diagnozy autyzmu lub spektrum autyzmu, jest bardzo pomocne u wielu pacjentów.
LĘK I ZABURZENIA FUNKCJI WYKONAWCZYCH
Często zauważa się opóźnioną reakcję na informacje dźwiękowe. Należy uwzględnić to opóźnienie podczas oceny języka niewerbalnego, dając dodatkowy czas na odpowiedzi na pytania lub polecenia. Niespójność zachowania jest typowa. Mogą mieć na nią wpływ czynniki fizyczne, takie jak sen, częstotliwość napadów, leki lub środowisko.
Często dodatkowo występuje nietolerancja na nadmierne bodźce, więc warto to zweryfikować.
OCENA PSYCHIATRYCZNA
Ocena psychiatryczna może być konieczna, ponieważ istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia ciężkiej agresji, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych (OCD) i zaburzeń psychicznych. Szczególnie trudny jest okres dojrzewania.
SEN
Problemy z zasypianiem
Sen i rytm okołodobowy są często zaburzone. Leki, takie jak melatonina, są stosowane w celu poprawienia inicjacji i utrzymania snu. Należy rozważyć badanie snu w kierunku obturacyjnego bezdechu sennego (OSA) i skierowanie do otorynolaryngologii (ENT) w celu skonsultowania ewentualnej tonsillektomii (usunięcie migdałów) jako leczenia OSA, jeśli występuje.
Bezpieczeństwo snu
Pacjenci mogą wstawać z łóżka w nocy, co może być niebezpieczne, jeśli wędrują. Należy rozważyć zastosowanie łóżka namiotowego lub podobne rozwiązania techniczne, aby utrzymać dziecko w łóżku i zapewnić mu bezpieczeństwo.
WZROST I ODŻYWIANIE
Słaby przyrost masy ciała
Wiele dzieci z SYNGAP1 nie chce jeść lub nie pozwala, aby cokolwiek dotykało ich ust (awersja ustna). Niektórzy z pacjentów z SYNGAP1 mają poważne problemy z odżywianiem. Należy rozważyć spożywanie wysokokalorycznych pokarmów (oleje, syropy, awokado) oraz badanie jelit i konsultacje z dietetykiem. Niektórzy mogą potrzebować rurki gastrostomijnej, aby utrzymać przyrost wagi.
GASTROENTEROLOGIA
Zaparcia są bardzo częstym problemem. Jeśli występują, należy rozważyć zwiększenie zawartości błonnika w diecie. Jeśli zmiana diety nie przyniesie rezultatów, środki przeczyszczające są często częścią długoterminowego planu leczenia, którego celem jest uzyskanie miękkiego stolca co najmniej raz na dobę.
UROLOGIA
Zatrzymanie moczu bywa problemem. Należy kontrolować u pacjentów częstotliwość i objętość oddawanego moczu. Również leki mogą mieć wpływ na oddawanie moczu. Jeśli istnieją obawy co do zatrzymania moczu lub z opóźnionym opróżnianiem pęcherza i jego rozciągnięciem, może być potrzebne skierowanie do urologa. Zaparcia zwiększają ryzyko wystąpienia UTI. W niektórych przypadkach można osiągnąć wyuczenie korzystania z toalety, ale wymaga to wiele pracy i czasu.
ORTOPEDIA/REHABILITACJA
Z wiekiem wzrasta ryzyko wystąpienia skoliozy i przykurczów nerwowo-mięśniowych. Neurolodzy lub specjaliści od rehabilitacji mogą pomóc w utrzymaniu funkcji i zapobieganiu przykurczom. Często potrzebny jest sprzęt i dostosowanie zajęć w szkole.
Leki przeciwpadaczkowe mogą zmniejszać wchłanianie witaminy D, co zwiększa ryzyko złamań. Poziom witaminy D należy monitorować i uzupełniać.
GINEKOLOGIA
Miesiączka występuje w typowym wieku. Nie są znane żadne nieprawidłowości endokrynologiczne związane z SYNGAP1.
Należy doradzić
Jeśli częstość napadów zwiększy się podczas miesiączki lub owulacji, należy skonsultować się z rodziną, gdyż można rozważyć przerwanie cyklu lub zastosowanie tymczasowego leczenia w okolicach miesiączki. Należy omówić pełny wpływ zahamowania miesiączki na zdrowie kości i układu sercowo-naczyniowego. Do rozważenia są wkładki wewnątrzmacicznej (IUD).
Mogą wystąpić interakcje pomiędzy terapiami zawierającymi estrogen lub progesteron a lekami przeciwpadaczkowymi, takimi jak lamotrygina. Neurolog powinien być poinformowany o wszelkich planach rozpoczęcia/zatrzymania/zmiany dawek leków hormonalnych, a ginekolog powinien zostać uświadomiony o zmianach w lekach przeciwpadaczkowych. Badania kobiet powinny obejmować również badanie piersi.
BÓL
Ocena i wrażliwość na ból
Pacjenci mogą mieć nietypową reakcję na ból z podwyższonym progiem bólu. Mogą oni mieć poważne obrażenia bez okazywania znaczącego bólu. Wyrażanie bólu może objawiać się poprzez zmiany w zachowaniu lub problemy ze snem, a nie poprzez płacz lub ekspresję słowną.
OKULISTYKA
Ocena wzroku jest bardzo trudna. Może być obecny zez, oczopląs, astygmatyzm, zaburzenia ostrości, jak również korowe zaburzenia widzenia.
SŁUCH
Może występować zwiększona wrażliwość na bodźce słuchowe. Pomocne mogą być słuchawki redukujące hałas.
UZĘBIENIE
Postępowanie rutynowe.
Większość pacjentów z SYNGAP1 ma umiarkowaną lub ciężką niepełnosprawność intelektualną. Formalne badanie neurorozwojowe przez neuropsychologa lub testy edukacyjne w szkole powinny być przeprowadzone przed osiągnięciem wieku szkolnego, aby opracować indywidualny plan edukacyjny, który spełnia potrzeby edukacyjne dziecka.
Pedagodzy mogą nie mieć doświadczenia z zaburzeniami związanymi z SYNGAP1. Powinni skupić się na komunikacji, mobilności i socjalizacji, ze zwróceniem uwagi na apraksję i potrzeby sensoryczne.
Dla osób, których podstawową formą komunikacji nie jest komunikacja werbalna, należy rozpatrywać wykorzystanie obrazków lub urządzenia wspomagającego komunikację alternatywną (AAC), jak najszybciej jest to możliwe.
WIEK DOJRZAŁY
Ze względu na brak wiedzy na temat dorosłych z zaburzeniami związanymi z SYNGAP1, zaleca się przestrzeganie powyższych wytycznych dla dorosłych i dzieci.
ZASTRZEŻENIE MEDYCZNE
Wszystkie informacje, treści i materiały zawarte w tym dokumencie służą wyłącznie celom informacyjnym i nie są i nie mogą zastąpić konsultacji, diagnozy i/lub leczenia przez wykwalifikowanego lekarza lub pracownika służby zdrowia. W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących kwestii medycznych lub stanu zdrowia, należy zawsze zasięgnąć porady lekarza lub innego wykwalifikowanego pracownika służby zdrowia.
